TOMA’nın Önünde Bir Kitap ve Türkiye’nin Bitmeyen Sınavı – Mehmet Emir Aksoy Yazdı

Bazen bir kare her şeyi anlatır. Bugün bir genç kız, TOMA’nın önünde elinde Toplum Sözleşmesi ile oturuyor. Simgesel gücü yüksek, son derece zekice bir protesto. Belki bağırmıyor, belki pankart açmıyor ama verdiği mesaj net: “Devlet, halkın devleti olmalıdır. Halkın karşısında değil, onun yanında durmalıdır.”

Düşünün, 1215’te İngiltere’de baronlar Kral John’a Magna Carta’yı imzalatarak “Kral da olsa hukukla sınırlıdır” dedi. Aradan sekiz yüzyıl geçti ve biz hâlâ “Devlet halk için midir, halk devlet için mi?” sorusunun etrafında dönüp duruyoruz. Oysa Rousseau’nun Toplum Sözleşmesi ile altını çizdiği şey basit: Egemenlik, halkın tamamına aittir ve yöneticiler sadece vekildir. Eğer halk sadece seçim zamanı hatırlanıyorsa, egemen olan halk değil, sandığın arkasına saklanan bir güçtür.

Türkiye’de demokrasi, bazen tiyatro sahnesine benziyor. Perde açılıyor, herkes oyunu oynuyor, sonra perde kapanıyor ve gerçek hayat bambaşka bir şey olmaya devam ediyor. İşin ilginç tarafı, halkın egemenliğine gerçekten inanıp inanmayanlar en çok “Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir” cümlesini tekrar edenler oluyor. Ama iş uygulamaya gelince, halkın sesi yerine talimatlarla yönetilen bir düzen çıkıyor karşımıza.

Bugün bir genç kızın elinde tuttuğu kitap, aslında bir ülkenin aynası. O ayna bize ne gösteriyor? Özgürlükleri garanti altına alan bir hukuk devleti mi, yoksa halkı yönetilecek bir kalabalık olarak gören eski model bir devlet anlayışı mı? İngiltere 800 yıl önce bu tartışmayı bitirdi, biz ise hâlâ başındayız. Belki de bu yüzden, TOMA’nın önünde okunan bir kitap, aslında bin sayfalık bir yasa metninden çok daha fazla şey anlatıyor.

Ve sormamız gereken asıl soru şu: Bu kitabı TOMA’nın önünde değil de, herkesin rahatça tartıştığı bir üniversite kampüsünde, bir belediye meydanında ya da bir meclis salonunda okuyabildiğimiz günleri ne zaman göreceğiz?