Düşünmek üzerine düşünelim

Düşünce, fikirden fikir üretmektir…

İnsan, bedensel yönü insani olmayan bir canlıdır; sonradan geliştirdiği aklı nedeniyle insan olmaya başlar. İnsanileşmek, uygarlaşmak ise en son gelişen üst beyinin (neo korteks) gelişimi sayesinde olur.

Üst beyin okuma, araştırma, sorgulama, analiz etme, gözlemleme, sanat bilim ve felsefe ile gelişir.

Sistematik düşünmenin, aklın, mantığın, analiz etmenin, sorgulamanın yeri beynin en üst kısmı neo korteks gelişime açıktır.

İnsan ve hayvanlarda doğal düşünme vardır.

Avına pusu kurarken ve av olmamak için şaşırtma taktikleri uygularken bir hayvan doğal düşünme içindedir.

Üst beyin ne kadar etkisizse, az gelişmiş ise doğal düşünce ve tepkisel davranışlar daha çok devreye girer.

Küfretme, bağırıp çağırma, şiddet uygulama, saldırma insanileşememiş doğal (hayvani) yönümüzle ilgilidir.

Kedi köpek gibi memeli hayvanlar, hisseden alt beyni ile düşünen ve tepkisel davranan canlılardır.

İnsan üst beyni hiç gelişmemişse o da aynı diğer memeli hayvanlar gibi davranır.

Bilişsellik nedir?

Öğrenme ve tecrübe yoluyla edinilen bilgilerin toplamıdır. Dikkat eden, hatırlayan, konuşma yeteneği olan, anlayan öğrenen, değerlendiren, sorun çözen, karar veren kişi bilişsel gelişim içindedir.

İnsan, aklının yönetiminde zihninin ürettiği düşünceleri, bilgiye bilmeye dayalı yeni bilgiler üretebilir.

Bilişsel gelişim zihin sayesindedir.

Düşünce üreten zihin bir imalathane gibidir. Düşünce üreten imalathaneye yön veren akıldır. Üst beyinde yer alan akıl çapı geliştikçe zihinsel verim artar daha sağlıklı düşünceler üretebilme yeteneğimiz artar.

Düşünmeden ezberlenen bilgiler beynin depo gibi kullanılmasıdır. Beynimizin depo gibi kullanılması hafızamızı geliştirirken mantık, muhakeme, analitik düşünme yönümüz güçlenemez. Depo beyinden imalathane çıkmaz.

Sistematik Düşünme

Sistematik düşünme 1-tüme varım 2-tümden gelim 3- kıyas yollarıyla olabilir.

1-Tüme varım: Peşin hüküm yoktur. Şartsız özgür ve sorgulayıcı düşünmedir. Delilden hükme varılır. Öne sürülen düşünceyi analiz eder ve bu düşünceyi çürüten ve destekleyen verileri sorgular ve vardığı hüküm aslında yine bir tezdir. Süreç devam eder. Tez ve antitez analiz edilir bir senteze ulaşılır.  Ve sentez tekrar teze dönüşerek sorgulama araştırma süreci devam eder.

2-Tümden gelim düşünme: Var olan düşünceyi analiz etmeden, sorgulamadan olduğu gibi doğru kabul etmeye, ettirmeye, teyit etmeye yönelik ispat ikna çalışmasıdır. Peşinen tartışmasız kabul edilen hükmün delili üretilir.

Ör: “İnsanlar iyidir” ya da “insanlar kötüdür” iki zıt varsayımdan hangisini savunursak savunalım savunduğumuzu haklı çıkaracak çok fazla veriye ulaşırken, çürüten verileri görmezden gelir, eğer, büker, itiraz edebiliriz.

Bu yolla bilimsel gelişim sağlanmaz ancak dogmatik düşüncelerin daha da pekiştirilmesi için kullanılabilir. Bir konuda sürekli kendisini destekleyen kitaplar okuyan, hep kendisi gibi düşünenlerle birlikte olanlar yankı odasına girmiş gibidirler. Ancak kendisini pekiştirirler. Onlar var olan düşüncelerini değişime uğratmadan yeniden tanzim etmeyi “üzerinde çok düşündüm” diye düşünebilir.

3- Kıyas: Benzeşme. Kıyas yapılırken hem tüme varım hem de tümden gelim metodu uygulanır.

Akılcı düşünme, yorum ve doğal düşünme

Konu ile ilgili bilim dalının belirlediği bilimsel bilgiler, veriler üzerine sistematik düşünme içinde olmak yani konuyla ilgili veriler ve bilimsel bilgiler analiz edilerek sorgulanarak bir açıklama getirilir.

Teknik ve bilimsel bilgi olmadan düşünme, akılcı düşünme değildir. Doğal düşünmedir. Doğal düşünce doğuştan var olan duygu ve sezgilerle yapılan düşüncedir. Doğal düşünme ile konular hakkında kanaat üzerine yorum getirmek akılcı olmayan düşüncedir.

Yorum deyince akla dayatma, çatışma, ikna çalışması ve ego sorunları gelir. Yorum odaklı düşünme demek, çözümsüzlük demektir; çatışma ve kavram kargaşası demektir; kaotik duruma yol açmak demektir.

Duygu ve sezgi odaklı doğal düşünme özellikle duygu üretim merkezi olan memeli hayvanlarda da olan düşünme şeklidir. Tek tipleştiren ve baskıcı ortamda biat kültürü benimseyerek yetişen insanlar kendilerine benimsetilen ve ezberletilenleri yeterli görürler ve savunurlarken kendileri gibi düşünmeyenleri etiketler ötekileştirebilirler ve doğal düşünürler.

 Dogmatik düşüncede olanlar dünyaya ak-kara, dost-düşman ikilemi içinde bakarlar.

Konular ile ilgili duygu ve dogmatik düşünceleri onların inançlarını oluşturur.

Akılcı düşünme, bilimsel düşünme verilerin, bilimsel ve teknik bilgilerin temel alındığı çözüme götüren düşünmedir.

Bilimsel bilgiler, veriler ışığında analiz ederek, muhakeme ederek sorgulayarak yapılan sistemli düşünme insani olan akılcı düşünmedir.

Objektif Olmak

Objektif olmak, tarafsız olmaktır; nesnel olmaktır; gerçekçi olmaktır. Olayları olduğumuz gibi değil olduğu gibi görebilmektir.

İnançlar, duygular, kanaatler, yorumlar bir tarafa önyargısız ve nötr olabilmektir.

Kendi gerçeğimizin dış gerçeklikle bağdaşmadığını görebilmek gerekecektir.

Yani öznel değil, nesnel olabilmektir.

Subjektif Olmak

Sübjektif olan kişiye göre değişen demektir. Nesneye göre değil, özneye göre olandır; öznel olandır.

Olay, olgu ve objelerin kendi gerçeğine göre değil bakan kişinin gözünden (öznel olanın) görmek demektir.

Olayları olduğu gibi değil, olduğumuz gibi görürüz.

Olay aynıdır, bakanlara göre değişir.

Subjektif bakış açısında “bence…” ifadesi vardır; ön yargı kanaat yorum, duygu ve kişisel düşünceler, inanç devrededir.

Orta çağcı kültür itaat biat kültürü ve insanlaşamayan müritler

Orta çağcı itaat biat kültüründe aklı vicdanı baskılanarak yetişmiş müritlerin insanileşmeleri zorlaşır. Onlar insanı insanileştiren sanat bilim felsefeden uzaklaşırlarken, kendilerine yabancılaşırlar.

Onların alt beyinleri “reptilianbrain” (sürüngen beyin) devrededir. Hayatı dost-düşman, ak-kara olarak görür şekli abartır özü göremezler. Matematik zekaları gelişemediğinden adalet duygusu da oluşamaz.

Dünyanın en güçlü medeniyeti olan batı medeniyeti tüm dünyayı etkilemesinin temeli aklı hür, vicdanı hür, irfanı hür ve bilimi rehber edinmiş olmalarıdır.Bilim, felsefe, sanat sporda gelişmiş olmak çağdaş uygarlık düzeyini aşmalarını sağlamıştır.

Sistematik düşünme bilimi, bilim teknolojiyi, teknoloji sanayiyi, sanayi finans kapitali üretir. Artan finans kapital sayesinde toplumsal refah artışı sağlanır.