Kelam,Söz kelime anlamındadır.Her kelime,tamlama ve birleşik isim bir kelamdır.Arapça kökenli bir sözlük olan kelam,İslam Dinindeki en önemli ilimlerden biridir.Kelam,Teolojik Felsefenin adıdır.Allah’ın varlığını ispatlamak için,Akli ve Somut kanıtlar sunan ilme Kelam denir.
İslam Bilginlerine göre Kelam,Laftan üstündür.Herhangi bir derinliği olmayan öylesine söylenmiş her Söz Laf-ı Güzaf yani boş,saçma söz olarak nitelendirilir.Kelam ise hem güzel söylenmiş Söz,hemde derin anlamlı kelimedir.İmam Gazali ve İbni Rüşd başta olmak üzere bir çok İslam Bilgini,Kelamcı olarak nitelendirilir.
Kutsal Kitabımız Kur’an-ı Kerim’in isimlerinden biri Kelam-ı Kadim dir.Kelam-ı Kadim diğer bütün kitaplardan önce gelen,önceliği olan kitap anlamını taşır. Kur’an birçok kaynakta Allah’ın Kelamı olarak da nitelendirilir.Kelam İlmi,Akli ve nakli delillerden yola çıkarak,açık ve gerçek inanç esaslarını saptar.Tasavvuf bu inançlar doğrultusunda bireyin yetiştirilmesini ve ahlaki bir yaşamı amaç edinir.Her iki ilmin ortak paydasında,Mutasavvıflar İtikadi yani İslam’da inanç olarak bağlanmayı gerekli kıldığına inanılan inançların esasları ile ilgilenmişlerdir. Bu alanda dönemin önemli Mutasavvıflarından Şihabeddin Sühreverdi İlm Ül Hüda ve Akidetü Erbabı Ehlit Tura adlı eserler yazmıştır.
Sühreverdi,Kelam İlminde Tefsir,Hadis,Fıkıh ve Tasavvuf başta olmak üzere,dini kaynaklardan yararlanmıştır.Allah,İnsan ve Kainata ilişkin sorunlar hem Kelamın ,hemde Tasavvufun ortak temel konularıdır.Kelamın iki esas görevi vardır.Birincisi,İslam İnanç esaslarının saptanması,ikincisi de,bu esasların savunmasıdır.Kelamın ana amacı,İslam inanç sisteminin,her türlü şüpheden arındırılarak,insanlara öğretilmesi ile insanların Allah’ın vaat ettiği sonsuz huzur ve mutluluğa ulaşmasını sağlamaktır.Tasavvufun amacı ise,İnsanı,Hakk’ın Rızasını kazanmak için nefislerini temizlemek,kötü ahlak ve çirkin huylardan uzaklaştırmak,güzel vasıflar kazandırmak,Allah’ın ahlakını benimseyerek,İnsan-ı Kamil haline getirmektir.Başka bir ifade ile,Tasavvufun amacı,İslami İlimlerin ortak amacı olan,Dünya ve Ahiret mutluluğuna ulaştırarak yaşatmaktır.Bu iki ilim amaçları doğrultusunda farklı yöntemler uygular.Kelam,akli düşünme,itidal yani duygu,ahlaki denge,ve Cedele yani tüm yönleriyle tartışılan bir yöntem uygular.Tasavvuf ise,keşif,ilham,itaat ve teslimiyet esaslı bir yöntem uygular.Tasavvufu benimseyen kişi,manevi makamları tamamlayana kadar geçirdiği süreye Seyru Sülük denir. Kelam ve Felsefe ilişkisi,Mutezile ile başlamıştır.Felsefi Kelam Gazali ile başlamış ve sonra hızla artmıştır.
Bilahare durma noktasına kadar gerilemiş ve 20.ci YY başlarında da yeni İlmi Kelam dönemiyle tekrar canlanmıştır.Felsefe İlmide,hangi türden olursa olsun,daima hakikatin ortaya çıkmasına çalışır.Felsefe varlığı anlamaya,anlamlandırmaya ve varoluşun amacını bulmaya çalışır.Bu açıdan bakınca Felsefe ile Kelamın ortak noktası hakikat hakkında doğru analizlerle kesin bilgiye ve inanca sahip olmaktır.Her ikisininde ortak paydası Akıldır.Felsefenin sorumluluk alanı genel olarak,beş duyu,akıl,deneyim ve sezgidir.Kelam ise,öncelikle Sahik yani aslına uygun,doğru ve gerçek bilgileri esas almaktadır.Özetle Kelam,Felsefede olduğu gibi yeni inanç ve iddialarla ilgilenmez.Felsefe ise,her zaman yeni inanç ve iddiaları ortaya çıkarabilir.
Bu gün bile yolumuzu aydınlatan yüce Atatürk’ün Kelam veya Sözleri;
.Öğretmenler insan topluluğunun en özverili ve saygıdeğer unsurlarıdır.
.Öğretmenler,yeni nesli Cumhuriyetin fedakar öğretmen ve eğitimcileri sizler yetiştireceksiniz.Yeni nesil sizin eseriniz olacaktır.
.Geleceğin güvencesi sağlam temellere dayalı bir eğitime,eğitim ise öğretmene dayalıdır.
.Milli Eğitim programımızın,Milli Eğitim Siyasetimizin ve siyasetimizin temel taşı cehaletin yok edilmesidir.
.Öğretmenlik ömür boyu sürecek bir öğrenciliktir.
.Öğretmenler,Cumhuriyet sizden,fikri hür,vicdanı hür,irfanı hür nesiller ister.
.Öğretmen Kandile benzer,kendini tüketerek başkalarına ışık verir.
.Efendiler,bence felsefe ilim demektir.Müsbet ilme dayanmayan,sadece metafizik meseleler üzerinde duran bir düşünceye Felsefe değil,İlm-i Kelam denir.Biliniz ki,Türk Milletinin istediği ve özlediği Felsefe,onu müsbet İlme, müsbet hakikate götürecek bir Felsefedir.Bunun dışında kalacak bir Felsefe ise,zamanı boşuna harcamak,değersiz fikirler peşinde sonuçsuz çabalar sarf etmek olur.!
İlahi Yaradan hepimizi Akıl ve Düşünceden yoksun bırakmasın.!!